ارامنه ایران

این مطلب از سایت بی//بیسی/ فارسی است:

بسیاری از مسیحیان جهان تازه از جشن‌های ‌تعطیلات پایان سال فارغ شده‌اند، و بعد از کلی پرخوری، معاشرت با خانواده، جشن و سرور و گرامیداشت میلاد عیسی مسیح، مشغول تجدید قوا هستند. اما در خانواده‌های ارمنی در سرتاسر جهان چراغ درخت‌های کریسمس همچنان روشن و کریسمس در راه است.

ارامنه از قرن سوم میلادی کریسمس را روز ششم ژانویه جشن می‌گرفتند و هنوز هم به این سنت کهن پایبند هستند، اما بخش اعظم مسیحیان غرب، کریسمس را در ۲۵ دسامبر جشن می‌گیرند که با تاریخ جشن‌های ادیان پیش از مسیحیت همخوانی دارد.

آنچه اهمیت این روز را برای ارامنه دوچندان می‌کند، فراتر از یک تغییر ساده در تقویم است؛ مناسبت‌های مهم دیگر میلاد مسیح به باور ارامنه، ظاهر شدن خداوند بر او و غسل تعمیدش هستند.

مطابق باورهای کلیسای ارتدوکس ارمنی، ظاهر شدن خداوند، که در آن خداوند در قامت انسان بر مسیح ظاهر شده، یکی از بزرگترین جشن‌هاست.

جمعیت ارمنی‌های خارج از ارمنستان حدود ۱۰ میلیون نفر است. آنها در سرتاسر جهان، از لس‌آنجلس تا پاریس و خاورمیانه زندگی می کنند.

در حالی که ارمنی‌های جهان خود را برای برگزاری جشن‌ها آماده می‌کنند، ایرانیان ارمنی هم برای جشن، آشپزی و سنت‌های فرهنگی منحصر بفردشان آماده می‌شوند.

البته آداب و سنت‌های آنها تفاوت قابل ملاحظه‌ای با دیگر جوامع ارمنی جهان دارد؛ ارامنه ایران خوراکی‌های ایرانی نظیر کوکو سبزی و آش ماست را که معمولا به مناسبت نوروز خورده می‌شوند، با سنت‌های مذهبی ارمنی یکی می‌کنند.

کریسمس قرن‌هاست که برای ارامنه ایران ثابت مانده، و با وجود مهاجرت گسترده آنان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ در ایران، ویژگی‌های منحصر بفردش دست نخورده باقی مانده است.

نشخارک یکی از مخلفات اصلی کریسمس ارامنه است

تدارکات ارامنه ایران برای جشن کریسمس به اندازه خود این روز خاص است و معمولا با تهیه نان مطهر (نشخارک) آغاز می‌شود؛ نشخارک نوعی نان بدون خمیر ترش است که به‌شکل گرد و نازک درآورده می‌شود و بعد از آیین عشای ربانی خورده می‌شود.

نشخارک در یک لیوان قرار داده می‌شود و رویش شراب قرمز می‌ریزند. نان و شراب نماد بدن و خون عیسی مسیح هستند.

برای بعضی، یک نشانه دیگر هم خاص بودن این روز را یادآوری می‌کند. بوی غذاهای مخصوص این روز با عطر کندر که به ارمنی به آن خونگ می‌گویند، در هم می‌آمیزد.

در روایات، کندر یکی از سه هدیه‌ای است که که مغان در گهواره برای عیسی مسیح آوردند.

دو هدیه دیگر طلا و مر بود. عطر کندر اتاق را در برمی‌گیرد و فضا را برای نیایش در سکوت و یا خواندن دعا آماده می‌کند.

پیش از شروع شام کریسمس، تقریبا همه حاضران سر میز به نوبت برای سلامتی و بخت خوش دعا می‌کنند.

وسط میز یک دیس برنج باسماتی سفید قرار دارد که دورش را ته‌دیگی براق، طلایی و ترد گرفته است. ته‌دیگ که با چیدن نان پیتا یا گوجه فرنگی قاچ شده در ته پلوپز درست می‌شود، یکی از پرطرفدارترین خوراکی‌های میز شام است و هرچقدر هم که زیاد درست شده باشد، هیچوقت اضافه نمی‌آید.

در کنار پلو، که بعضی وقت‌ها با سبزی یا رشته پخته می‌شود، غذای ساده‌ای بنام کوکو سبزی قرار داده می‌شود.

برای تهیه کوکو سبزی، تخم‌مرغ را با سبزیجاتی مثل جعفری، شوید، تره و اسفناج مخلوط می‌کنند و آن را در ظرفی دایره شکل قرار می‌دهند. بسیاری از خانواده‌های ایرانی-ارمنی تنها یک یا دو بار در سال این غذا را می‌پزند. البته بعضی خانواده‌ها در طول سال هم با این غذای لذیذ سورچرانی می‌کنند.

گفته می‌شود مخلفات کوکو نماد تولد دوباره و زایندگی در سال بعدی هستند.

با اینکه بعد مذهبی کریسمس ارامنه همچنان پابرجاست، اما بخش مهمی از علاقه ایرانی-ارمنی‌ها به روز ششم ژانویه ناشی از سنت‌های خانوادگی و البته غذاهای این روز است.

برای تکمیل برنج و کوکو، ماهی سفید نمک‌سود شده و دودی هم در کنار آنها قرار می‌گیرد. در خرید ماهی از خواربارفروشی خاورمیانه‌ای محله دقت زیادی به‌خرج داده می‌شود؛ ماهی باید شور باشد، اما نه بیش از اندازه.

ایرانی-ارمنی‌هایی که به غرب مهاجرت کرده‌اند، روز ۲۵ دسامبر را به‌عنوان یکی از روزهای تعطیل خود پذیرفته‌اند، اما جشن گرفتن کریسمس در روز ششم ژانویه را به هیچ‌وجه از یاد نبرده‌اند.

ارمنی‌ها برای جشن گرفتن یکی از مقدس‌ترین مناسبت‌هایشان با بستگانشان دور هم جمع می‌شوند، و آداب و سنن خاص کریسمس یکی از ریشه‌های غرور و افتخار ایرانی- ارمنی‌هاست.